PETRA BOCHOVE RESTAURATIE

RESTAURATIE VAN PORSELEIN EN AARDEWERK

Foto`s van keramiekrestauraties
Inleiding over keramiekrestauratie
De restauratiemethodes
Veelgestelde vragen over een onzichtbare restauratie
Sier-en gebruiksvoorwerpen
Een restauratiemethode kiezen
Als u een voorwerp gebroken hebt...
Contact















Tip: Als u de restauratiekosten wilt claimen bij een verzekeraar, maakt u dan s.v.p. , voordat u het object naar het atelier brengt, zelf thuis foto`s van uw beschadigde object ( ook van het fabrieksmerk). en vermeldt de afmetingen van het object erbij. Een verzekeraar kan u hierom vragen.

Inleiding over keramiekrestauratie: Op het gebied van schade herstellen aan keramiek is er heel veel mogelijk. Het herwinnen van de schoonheid van een object is de meest voorkomende wens van eigenaren van een beschadigd object. Oude, verkleurde restauraties, slordige lijmpogingen, breuken en ontbrekende stukken doen immers afbreuk aan de schoonheid van een object.  Het is bijna altijd mogelijk om een reeds bestaande slordige en\of vergeelde lijmverbinding ongedaan te maken. Breuken kunnen professioneel worden gelijmd. Ontbrekend materiaal kan worden bijgemaakt. Bijgemaakte delen en zichtbare breuklijnen kunnen op een esthetisch verantwoorde wijze worden gecamoufleerd. Dit alles gebeurt met moderne restauratiematerialen en technieken, waarmee zeer bevredigende resultaten worden bereikt. 
Naast het "mooimaken" heeft restaureren nog andere doelen. Het kan in bepaalde gevallen nodig zijn om een vervalproces te vertragen\te stoppen. Voorbeelden hiervan zijn het vastzetten van afschilferend glazuur, het lijmen van een barst om te voorkomen dat het een definitieve breuk wordt, of het verwijderen van roestige metalen elementen die vlekken en toekomstige breuk kunnen  veroorzaken.  Dit zijn actieve conserverende maatregelen.
Bij restauratiewerk hoort ook het geven van advies ten behoeve van het voorkomen van schade aan objecten.  Een ongeluk zit in een klein hoekje, maar met wat extra voorlichting kan er ook veel worden voorkomen.  Zo kan de sterke hitte van een halogeenspotje schade aanrichten bij een geglazuurde aardewerken vaas in een vitrinekast als het spotje zich dicht bij de vaas bevindt.  Schade ontstaat ook vaak bij vervoer en verzending van objecten ten gevolge van een ondeugdelijke verpakking. Voorlichting over dit soort zaken zorgt voor een meer bewuste en verantwoorde omgang met objecten, en dus voor minder onnodige schade. Het is een preventief conserverende maatregel.

De restauratiemethodes : Bij het restaureren van oude, verkleurde restauraties, slordige lijmpogingen, breuken en ontbrekende stukken kunnen kortweg twee methodes worden onderscheiden, waaruit u als klant kunt kiezen. Ze verschillen van elkaar in prijs en in resultaat. Ook moet er worden opgemerkt dat de beide methodes een "koudprocedé " zijn , dat wil zeggen dat er om technische redenen alleen restauratiematerialen worden gebruikt die uitharden zonder oven, of hooguit in een oven op een lage temperatuur om de duur van het proces van uitharden te verkorten. Klei wordt keramiek door het te bakken op een temperatuur tussen 800 - 1400 Graden Celcius, afhankelijk van de kleisoort en het type keramiek dat men wil bekomen. Belangrijke technische redenen om te kiezen voor "koude restauratiematerialen" bij het restaureren van beschadigd keramiek zijn:


Klei krimpt voor ongeveer 10% tijdens het bakproces, wat nadelig is voor het gebruik als vulmiddel.

Pigmenten veranderen van kleur tijdens het bakproces op hoge temperaturen, waardoor er te weinig controle over het eindresultaat is.

Het is niet ongevaarlijk om een object opnieuw tot een zeer hoge temperatuur te verhitten. Het risico op spanning en breuk is niet uitgesloten.

Restauratie-ethiek schrijft voor dat een restauratie ongedaan moet kunnen worden gemaakt. Een "koude" restauratie aan keramiek is verwijderbaar en dus omkeerbaar. Een gebakken restauratie kan niet ongedaan worden gemaakt omdat het nieuwe materiaal versmelt met het oorspronkelijke materiaal. Correcties zijn hierdoor ook niet mogelijk.



Hieronder volgt een uitleg over de twee restauratiemethoden, met per methode een opsomming van de meest voorkomende werkzaamheden. Deze opsomming is niet uitputtend, en niet alles is bij ieder schadegeval van toepassing, aangezien ieder schadegeval uniek is. Het is de bedoeling om u een indruk te geven van wat u van een bepaalde restauratiemethode kunt verwachten.


Methode 1:
Verouderde, verkleurde restauraties , lijm en vuil worden verwijderd.

Breuken, barsten en eventueel loszittend glazuur worden gelijmd.

Ontbrekend materiaal wordt ingevuld met een pasta die de kleur en, indien van toepassing, ook de transparantie van het oorspronkelijke materiaal benadert. Dit heet een coloured-fill  ofwel een gekleurde invulling. Hiermee wordt de noodzaak tot het overschilderen\ overspuiten van de schadeplekken zoveel mogelijk beperkt.
Indien noodzakelijk wordt een minimale hoeveelheid retoucheerwerk uitgevoerd welke voldoende is om te schadeplekken te "ontstoren" .


Deze methode geeft geen onzichtbaar resultaat. Dat komt omdat de schadeplekken niet afgedekt worden. Maar de uitgekiende werkwijze en de professionele materialen zorgen er in veel gevallen voor dat de schade  onopvallend wordt.  Deze methode heeft voordelen:  Ten eerste de prijs. Deze methode is goedkoper dan methode 2, die hierna besproken wordt. Ten tweede geeft deze restauratie een eerlijk resultaat,omdat er geen poging wordt gedaan om te verhullen dat het object schade heeft gehad. Vandaar dat dit type restauratie ook wel een "museumrestauratie"  wordt genoemd.  Voor deze methode wordt steeds vaker gekozen. Niet alleen vanwege het budget, maar ook omdat schade minder taboe is geworden. Het "mag" weer gezien worden indien het niet al te storend is. Mocht u toch liever hebben dat de schade nog mooier aan het zicht wordt onttrokken, dan is dit mogelijk met restauratiemethode 2.


Methode 2:
Na het schoonmaken, lijmen en het invullen van ontbrekend materiaal worden alle schadeplekken extra ingevuld en gepolijst om een strak, naadloos oppervlak te verkrijgen.

Over de schadeplekken wordt een glazuurimitatie aangebracht. Vrijwel alle typen glazuur kunnen goed worden nagebootst, waaronder transparante glazuren, ondoorzichtige glazuren, eenkleurig, meerkleurig, beschilderd, en ook het parelmoerachtige lusterglazuur. Deze glazuurimitaties worden gemaakt van  kleurvaste pigmenten in combinatie met een harde lak, welke speciaal voor keramiekrestauratie werd ontwikkeld. Dit wordt retoucheren genoemd. Ik retoucheer altijd zo spaarzaam en plaatselijk mogelijk, zodat er zoveel mogelijk oorspronkelijk oppervlak zichtbaar blijft.


De schadeplekken worden aan het zicht ontrokken doordat ze bedekt worden met de zojuist genoemde glazuurimitatie. Het object ziet er hierdoor weer uit als intact, waardoor u er weer van kunt genieten zonder u aan de schade te hoeven storen. Vandaar dat dit type restauratie ook wel een onzichtbare restauratie wordt genoemd.  Intact is het object na de restauratie uiteraard niet.  Als u het ooit doorgeeft of verkoopt, dan hoort de nieuwe eigenaar er eerlijkheidshalve van op de hoogte te worden gebracht dat het object is gerestaureerd. Een restauratieverslag met foto`s van vòòr, tijdens en na de restauratie, welke tegen een extra vergoeding meegeleverd kan worden met het afgeronde restauratiewerk, kan hierbij een goede aanvulling zijn. Antwoorden op veelgestelde vragen over deze restauratiemethode vindt u hier


Sier -en gebruiksvoorwerpen:  Een onzichtbare restauratie (restauratiemethode 2) is alleen geschikt voor siervoorwerpen, dus bijvoorbeeld niet voor serviesgoed waaruit u weer wilt eten en drinken, en ook niet voor een vaas waarin u water en levende bloemen wilt houden ( na de restauratie zijn mooie zijdebloemen misschien een optie). Objecten, die gerestaureerd zijn volgens methode 2 zijn uitsluitend geschikt om te worden tentoongesteld. Deze methode is dus zeer geschikt voor o.a. sierserviesgoed, beelden, siervazen, wandschotels, poppen en dergelijke.
Sommige gebruiksvoorwerpen kunnen wel in aanmerking komen voor uitsluitend lijmen en het invullen van ontbrekend materiaal ( hetgeen geen onzichtbaar resultaat geeft) , op voorwaarde dat het verantwoord\veilig is om het object daarna weer te gebruiken. Dit zal ik bij elk specifiek schadegeval moeten vaststellen. Soms zal ik het moeten afraden, tenzij u bereid bent om het object daarna alleen nog tentoon te stellen en het niet meer te gebruiken. Het herstellen van schade aan een gebruiksvoorwerp heeft alleen zin als het een zekere marktwaarde heeft of als u er sterk aan gehecht bent. Als dit geen van beide het geval is, dan zullen de kosten niet tegen de baten opwegen.


Een restauratiemethode kiezen: Het is mogelijk dat u op dit moment in het bezit bent van een object met schade, en dat u zich afvraagt:  "Voor welke restauratiemethode kan ik het beste kiezen?"  Als ik uw object heb kunnen bekijken, dan kan ik u hierover adviseren. Uit ervaring kan ik over het algemeen vooraf inschatten of bij uw object met methode 1 een bevredigend resultaat bereikt kan worden, of dat het beter is om voor methode 2 te kiezen.  De keuze zal ook in grote mate afhangen van de eisen die u aan het eindresultaat stelt, het maximumbedrag dat u voor de restauratie van uw object wilt uitgeven, en of u het object wilt tentoonstellen of gebruiken. Het is ook goed om te weten dat u een object eerst volgens methode 1 kunt laten restaureren, en dat u daarna alsnog voor methode 2 kunt kiezen  zonder dat het werk van methode 1 helemaal ongedaan moet worden gemaakt. Bij de beide methodes is het procedé van reinigen, lijmen en invullen hetzelfde. Methode 2 gaat alleen een stap verder door het extra invul- en polijstwerk en de daaropvolgende glazuurimitatie die de schade aan het zicht onttrekt.


Als u een voorwerp gebroken hebt…

Bewaar alle stukken die u kunt vinden, ook de kleinste stukjes. Het is onverstandig om stukjes weg te gooien. Hoe completer, hoe beter! Mocht u echter toch niet alle stukjes kunnen vinden, dan hoeft u daar niet ongerust over te zijn, omdat ontbrekend materiaal kan worden opgevuld en geretoucheerd.

Kijk en voel bij het zoeken naar scherven ook op minder voor de hand liggende plekken of daar scherven te vinden zijn, zoals achter de poten van een kast.
U kunt de scherven als een puzzel bij elkaar leggen om te controleren of alles compleet is. Het is echter af te raden om de scherven tegen elkaar aan te drukken, omdat door de druk kleine stukjes van de breukvlakken kunnen afspringen.

Probeer de breukvlakken niet aan te raken. Hierdoor blijven de breukvlakken vetvrij, en u voorkomt dat u zich aan de scherpe randen snijdt.

Zelf lijmen is bij waardevolle objecten onverstandig. Veel lijmsoorten zijn niet voor 100% te verwijderen, bijvoorbeeld omdat ze een blijvende gele verkleuring op het breukvlak achterlaten.  Bovendien maakt een lijmpoging een latere restauratie duurder, omdat het extra werk is om de lijmpoging ongedaan te maken. Het is voor het resultaat van de restauratie en voor uw portemonnee het gunstigste als u schone breuken aanlevert. Mocht het object toch reeds slordig gelijmd zijn, dan is het bijna altijd mogelijk om dit weer ongedaan te laten maken, zodat het alsnog  professioneel gelijmd kan worden.

Plak de scherven niet aan elkaar met plakband. Het verwijderen van dit plakband kan schade aanrichten aan sommige oppervlakken, bijvoorbeeld als er gouddecoratie of loszittend glazuur aanwezig is. Bovendien laten veel soorten plakband plakresten achter op het oppervlak, die verwijderd moeten worden. Dat zorgt onnodig voor extra werk en dus voor extra kosten.

Verpak alle scherven apart in schoon onbedrukt papier, handdoeken of luchtkussenfolie. De kleinste stukjes kunt u er het beste bij doen in een afsluitbaar doosje of in een dichtgeplakte envelop .

Home