PETRA
BOCHOVE RESTAURATIE
RESTAURATIE
VAN POPPEN
Maak van tevoren thuis foto`s van
uw pop. Als u in aanmerking
wilt komen voor vergoeding van de restauratiekosten door een
verzekeraar, maakt u dan s.v.p. , voordat u het object naar het
atelier brengt, zelf thuis foto`s van uw beschadigde pop ( ook
van het fabrieksmerk en de malnummers ) en vermeldt de lengte van
uw pop erbij. De betreffende verzekeraar kan hiernaar vragen.
ls u een pop ter restauratie wilt
aanbieden, kleed de pop dan thuis van tevoren uit. De kleding
is bij de restauratie van de pop overbodig en deze kunt u dus
thuis laten. Voor het uittrekken van antieke kleding moet u
rustig gaan zitten. Ze bestaat vaak uit meerdere losse
kledingstukken die allemaal apart voorzichtig losgemaakt en
uitgetrokken moeten worden.
Neem van tevoren thuis de
kledingmaten, de pruikmaat en de schoenmaat van uw pop op en
bewaar deze gegevens op een papiertje in uw portemonn .Als u
extra kleding voor uw pop wilt maken of kopen, of u ziet ergens
een mooie vervangende poppenpruik of een mooi paar
poppenschoentjes, dan is het handig als u deze maten op papier
bij u hebt, terwijl de pop zich voor restauratie in het atelier
bevindt. De pruikmaat wordt bepaald aan de hand van de kopomvang.
De kopomvang meet u door met een meetlint het breedste gedeelte
van ter hoogte van het voorhoofd rondom te meten. Voor de
schoenmaat kunt u op papier een omtrek maken van de voetjes van
de pop, en het is daarbij ook verstandig om de hoogte van de voet
op te meten.
INLEIDING OVER POPPENRESTAURATIE: Een gebroken
poppenhoofd, een gebroken arm of been, kapotte of ontbrekende
ogen, verfschade, missende tandjes, een versleten pruik,
ontbrekende vingertjes, het is bijna altijd te herstellen.
Speelpoppen: Bij het kiezen
van een geschikte behandeling van schade aan een pop maak ik
onderscheid tussen poppen, die bedoeld zijn om mee te spelen en
poppen die bedoeld zijn om tentoon te stellen. Iemand die zich
bezighoudt met het herstellen van schade aan poppen wordt over
het algemeen een poppendokter genoemd. Van oorsprong houdt een
poppendokter zich hoofdzakelijk bezig met het repareren van
poppen, die bedoeld zijn om mee te spelen. Het terugwinnen van de
speelbaarheid van de pop is dan ook het doel van de reparaties.
Het behalen van een mooi resultaat en het oorspronkelijk houden
van de pop zijn hierbij uiteraard wenselijk, maar als het voor de
speelbaarheid van de pop of voor de betaalbaarheid van de
reparatie noodzakelijk is, dan mogen er op dit gebied concessies
worden gedaan. Dit soort reparatiewerk is vandaag de dag bedoeld
voor hedendaagse speelpoppen, die geen hoge materiële waarde
hebben.
Sierpoppen: Over het algemeen
gaat het dan om een oude \ antieke pop uit een collectie of een
nalatenschap,een pop met curiositeitswaarde, een hedendaagse
kwaliteits-verzamelpop, of om een pop uit de kinderjaren van een
inmiddels volwassen persoon, die vroeger een speelfunctie heeft
gehad, maar die men nu als aandenken in huis wil tentoonstellen
in plaats van ermee te laten spelen. Het is niet verstandig om
met dergelijke poppen weer te laten spelen, aangezien dit het
behoud van de poppen niet ten goede komt. Bij het herstellen van
schade aan deze poppen ligt het accent dan ook niet op hun
speelfunctie, maar op hun waarde als sierobject, als historisch
object of als verzamelobject ( vaak is het een combinatie
hiervan). Bij het behandelen van schade aan deze categorie poppen
zijn het behoud van de oorspronkelijke staat en het verkrijgen
van een esthetisch verantwoord resultaat het belangrijkste.
Wanneer iemand zich hier op een vakkundige manier mee bezig
houdt, is hij\zij behalve poppendokter, eigenlijk ook
poppenrestaurator. Toch wordt over het algemeen het begrip
poppendokter nog gebruikt. Daar zit een positieve kant aan, want
een poppendokter is een nostalgisch begrip uit het verleden, waar
veel mensen fijne jeugdherinneringen aan hebben, en dat is ook de
moeite van het behouden waard.
Poppen met een persoonlijke
waarde: Een pop hoeft overigens niet perse in materieel
opzicht de moeite waard te zijn om voor een restauratie in
aanmerking te komen. Als u een andere reden hebt om een pop te
laten restaureren, bijvoorbeeld een herinnering uit uw jeugd of
aan een bepaalde persoon, dan is restauratie ook mogelijk.
Daarbij zal ernaar gestreefd worden om de pop zoveel mogelijk in
de staat terug te brengen, zoals u haar kent. Meestal is er veel
mogelijk om dit te bereiken. Luistert u tijdens het atelierbezoek
s.v.p. goed naar de mogelijkheden èn de eventuele beperkingen
van een reparatie\restauratie waar u tijdens de besprekingen op
geattendeerd wordt en geeft u s.v.p. duidelijk aan wat u wèl en
wat u nìet wilt laten doen aan uw pop. Deze dingen kunnen dan
vooraf schriftelijk worden vastgelegd opdat er achteraf geen
misverstanden over zullen ontstaan.
Wilt u een pop van het materiaal
porselein, composiet, papier-maché of celluloid laten
restaureren, dan verdient het aanbeveling om niet meer met de pop
te laten spelen. Daar zijn deze materialen te kwetsbaar voor.
Hoewel een dergelijke pop in uw kinderjaren een speelfunctie
heeft gehad, doet u er verstandig aan om haar in het vervolg
uitsluitend tentoon te stellen als u haar zo lang mogelijk wilt
behouden.
Hier volgt een opsomming van de
meest voorkomende reparaties en restauraties die u bij mij kunt
laten uitvoeren. Bij alle behandelingen worden zorgvuldig gekozen
materialen gebruikt, waarbij gelet is op duurzaamheid,
kleurvastheid en geschiktheid voor toepassing op het betreffende
poppenmateriaal.
WERKWIJZE BIJ DE RESTAURATIE VAN POPPENHOOFDEN, ROMPEN, ARMEN EN
BENEN VAN PORSELEIN, COMPOSIET, PAPIER-MACHÉ, CELLULOID,
TORTULON EN HARD PLASTIK:
Poppenhoofden en andere onderdelen
van porselein, compositiemateriaal, celluloid, tortulon en hard
plastik zijn breekbaar en poppenhoofden van papier-maché kunnen
indeuken en\of scheuren. Hierdoor behoeven ze vaak een
restauratie en gelukkig is dit mogelijk. Hoewel de restauratie
van ieder van deze materialen een andere aanpak en een ander
materiaalgebruik vereist, kunnen er over het algemeen twee
werkwijzen worden onderscheiden:
1 De eerste werkwijze
betreft een beknopte restauratie die de minste kosten met zich
meebrengt en die een resultaat oplevert waarbij de schade op een
weinig opvallende manier zichtbaar blijft. Deze werkwijze bestaat
uit het schoonmaken en lijmen van de barst en\of van de scherven,
en het verrichten van minimale invullingen en bijschilderingen
(retoucheren) om een acceptabel resultaat te bereiken. Als het
resultaat naar tevredenheid is, dan kan men het hierbij laten.
Wil men graag een nog mooier resultaat, dan kan men na deze
behandeling nog kiezen voor werkwijze 2:
2 De tweede werkwijze
is uitgebreider en dus duurder. Deze levert een resultaat op
waarbij de schade niet meer te zien is. Na het lijmen van de
scherven worden alle schadeplekken ingevuld en vervolgens glad en
strak afgewerkt, teneinde een naadloos oppervlak te verkrijgen.
Vervolgens worden de schadeplekken geretoucheerd, waarmee ze aan
het oog worden onttrokken. Ik retoucheer altijd zo spaarzaam
mogelijk, zonder het gehele oppervlak over te spuiten of over te
schilderen. Zo blijft de pop maximaal in de oorspronkelijke
staat.
REPARATIES VAN POPPENOGEN:
Ogen zijn een hoofdstuk apart. Ze
zijn belangrijk omdat ze in sterke mate de uitdrukking van een
pop bepalen, maar ze zijn tegelijkertijd ook het kwetsbaarste
deel van een pop. Poppenogen zijn er in vele varianten. Slijtage
aan opgeschilderde ogen en plakplaatjesogen kan zorgvuldig worden
bijgeschilderd. Slaapogenmechanieken van oude en antieke poppen
komen zeer vaak in aanmerking voor reparatie. Een beschadigd
mechaniek kan worden gerepareerd en zodanig worden teruggeplaatst
dat de ogen als vanouds weer open en dicht kunnen gaan. Als de
ogen en het mechaniek in zijn geheel verloren zijn gegaan, dan
kan er met glazen ogen weer een vervangend mechaniek op maat
worden gemaakt. Bij flirt\schelm-ogenmechanieken is het metalen
mechaniek soms van binnen verbogen, waardoor de ogen scheel
kunnen staan. Het vereist ervaring en geduld om dit te verhelpen,
aangezien iedere handeling invloed heeft op het functioneren van
het hele mechaniek. Meestal kan ervoor gezorgd worden dat de ogen
van de pop weer mooi recht komen te staan, of er kan op z`n minst
een verbetering teweeg worden gebracht.
Ook slaapogen bij de modernere
zachte plastik poppen gaan vaak kapot. De ogen bij dit soort
poppen bestaan per oog uit een bolletje, waarin zich het
mechaniekje bevindt. Als daarin een pennetje afbreekt, dan komt
het oog los en scheef in het bolletje te liggen en werkt het
mechaniekje niet meer. Om dit mechaniekje te kunnen repareren,
moet het bolletje uit elkaar gehaald worden en na de reparatie
weer terug in elkaar gezet worden. Bij sommige typen bolletjes
kan dit niet. In dat geval zijn er twee mogelijkheden. Het
kapotte oog terugplaatsen en het mankement accepteren, of het
paar ogen in zijn geheel vervangen door een nieuw paar dat er
zoveel mogelijk op lijkt. Ook al worden de vervangende ogen met
zorg uitgezocht, bijna altijd is het verschil met de
oorspronkelijke ogen toch zichtbaar. Dat komt met name doordat de
vervangende ogen nieuw zijn, en niet de verkleuring en slijtage
vertonen van de oorspronkelijke ogen in de pop. De meeste mensen
vinden dat geen probleem, maar soms kan de emotionele waarde van
een pop zó hoog zijn, dat dit zeer nauw luistert. Als men met
zekerheid precies dezelfde oude uitstraling van de pop wil
behouden, dan moet men dat kenbaar maken vòòrdat
er aan de ogen gewerkt gaat worden. Mocht in dat geval
tijdens de werkzaamheden blijken dat de oude ogen niet
gerepareerd kunnen worden, hetgeen pas duidelijk wordt als er een
oogbolletje uit het hoofd van de pop is gehaald, dan zullen de
ogen niet worden vervangen. Het is dan beter om het kapotte oog
weer terug te plaatsen en het mankement te accepteren.
VERVANGEN
VAN VEROUDERD ELASTIEK IN POPPENLIJVEN:
Vroeger werd er over het algemeen
rond wit elastiek gebruikt om het hoofd, de romp en de ledematen
van een pop met elkaar te verbinden. Dit systeem kom je daarom
veel tegen bij oude en antieke poppen. Het nadeel van elastiek is
dat het na verloop van tijd veroudert. Het verliest zijn
trekkracht, waardoor het slap wordt. Het resultaat is een pop met
bungelende onderdelen. Dit kan verholpen worden door het oude
elastiek door nieuw elastiek te vervangen.
RESTAURATIE VAN POPPENHAAR:
Poppenhaar is er in verschillende
varianten. Het kan aanwezig zijn in de vorm van een pruik, die
bestaat uit stroken mensenhaar of mohair, die vastgenaaid zijn op
een textielen kapje. Ook komt het voor dat plukken mensenhaar of
mohair rechtstreeks met lijm op een poppenhoofd gedrapeerd zijn
tot een kapseltje . Bij de modernere zachte plastik poppen is het
synthetische haar meestal ingeplant. Vaak is het haar erg vuil,
en het komt menig keer voor dat er haar ontbreekt. Aangezien het
behoud van de oorspronkelijke staat van een pop belangrijk is,
verdient het restaureren van een pruik altijd de voorkeur boven
het vervangen ervan, op voorwaarde dat het technisch en
financieel haalbaar is om de oude pruik te restaureren.
Ontbrekend haar kan vaak worden aangevuld met nieuw haar, dat er
zoveel mogelijk op lijkt. Een vuile, oude pruik kan, indien de
makelij en de conditie van de pruik het toelaten, voorzichtig
worden gereinigd.
KOPDEKSELS EN MAMASTEMMEN:
Oude modellen van poppenhoofden zijn
aan de bovenkant vaak uitgesneden, zodat er men vroeger aan de
binnenkant van het hoofd kon komen om slaapogen te plaatsen. Het
gat werd daarna gedicht door er een passend bol dekseltje van
karton of kurk op te plaatsen. Soms is dit vervormd, verloren
gegaan, of er is in het verleden een ongeschikte vervanging van
het kopdeksel op het hoofd geplaatst. Het plaatsen van een
geschikt, passend kopdeksel behoort tot de mogelijkheden. Veel
poppen hebben een rond, cilindervormig mechaniekje in de buik of
rug, dat een geluid maakt dat klinkt als "mama". Als
deze verloren is gegaan, of hij maakt geen geluid meer, dan heb
ik mogelijk een vervangend exemplaar voor u.
home
|
