VEELGESTELDE VRAGEN OVER EEN ONZICHTBARE RESTAURATIE

Hoe komt een onzichtbare restauratie tot stand? Een onzichtbare restauratie komt tot stand door de schade te bedekken met een glazuurimitatie, die gemaakt wordt van lak en pigmenten. De lak die ik gebruik is speciaal ontwikkeld om siervoorwerpen van keramiek mee te restaureren en is op waterbasis , zodat deze toegepast kan worden met inachtneming van de huidige veiligheidseisen voor professioneel gebruik in binnenruimten.

Wat is het doel van een onzichtbare restauratie? Een onzichtbare restauratie is bedoeld om een beschadigd siervoorwerp zo veel mogelijk zijn oorspronkelijke schoonheid terug te geven, zodat er weer met genoegen naar gekeken kan worden zonder dat men zich aan de schade hoeft te storen.

Wordt het hele object overgespoten of overgeschilderd?  Nee, alleen de gebieden, die schade hebben worden geretoucheerd.  Vaak moet er bij een onzichtbare restauratie echter wel een vloeiende overgang van het beschadigde gebied naar het omliggende onbeschadigde gebied worden gemaakt om een optisch geheel te kunnen bereiken.  U hoeft echter niet te vrezen voor een situatie waarbij bijvoorbeeld een bord helemaal wordt overgespoten om 1 barst of 1 randschilver te bedekken. 

Kan ik een functioneel voorwerp na een onzichtbare restauratie weer in gebruik nemen?  Nee, onzichtbaar restaureerde voorwerpen zijn alleen nog geschikt om tentoon te stellen. Uit serviesgoed, dat deze behandeling heeft ondergaan, kunt u dus niet meer eten of drinken. In een vaas of pot, die deze behandeling heeft ondergaan, kunt u geen echte bloemen of planten meer houden (  wel immitatiebloemen of immitatieplanten ).

In hoeverre is de restauratie onzichtbaar? De restauratie is onzichtbaar met het blote oog en bij gemiddeld kijkgedrag . Wat is gemiddeld kijkgedrag? Een voorbeeld: als er een wandbord bij u aan de muur hangt, is het dan gebruikelijk dat u telkens minutenlang met een vergrootglas en met UV licht het bord bestudeert, terwijl u vanuit alle hoeken licht over het oppervlak laat strijken om op zoek te gaan naar een eventuele afwijking ?  Dit is erg onwaarschijnlijk. Het is waarschijnlijker dat u af en toe vòòr het bord gaat staan om ernaar te kijken, of dat u ernaar kijkt vanuit uw stoel of terwijl u erlangs loopt, overdag bij daglicht en s`avonds bij lamplicht.  Dat is wat bedoeld wordt met gemiddeld kijkgedrag. Uiteraard moet het bord er dan mooi strak en authentiek uitzien zonder dat u naar breuken en ontbrekende stukken hoeft te kijken. Een onzichtbare restauratie kan hier uitstekend voor zorgen.

Hoe kan worden onderzocht of een object is gerestaureerd ?  Een voorwerp kan op een onderzoekende wijze worden bekeken en betast zoals hieronder wordt beschreven. Dit gaat een stap verder dan gemiddeld kijkgedrag:

• Als het gerestaureerde object met puur ultra violet licht wordt beschenen (ook wel bekend als UV licht of "black light"), dan zullen de gerestaureerde gebieden in dit speciale licht een andere kleur vertonen dan het oorspronkelijke oppervlak. Het effect is niet altijd even sterk. Het ligt eraan wat voor kleur het oorspronkelijke oppervlak heeft en welke pigmenten er bij de restauratie zijn gebruikt. 

• Breuken en opgevulde delen veroorzaken afwijkingen in de lichtdoorlatendheid van het object. Als het voorwerp vanaf de achterkant wordt doorgeschenen met een felle lamp met een een neutrale lichtkleur    ( bijvoorbeeld een zaklampje) , dan worden deze afwijkingen zichtbaar.  Dit werkt alleen bij porselein, en alleen als het zo dun is dat er licht doorheen kan schijnen. Aardewerk laat geen licht door.

• Een glazuurimitatie kan soms worden ontdekt met een vergrootglas.

• Het oorspronkelijke glazuur ( glas ! ) voelt kouder aan dan de glazuurimitatie  ( lak ).

• Het oorspronkelijke glazuur is harder dan de glazuurimitatie. Dit kan worden  waargenomen als men voorzichtig de punt van een naald over het oppervlak laat glijden. Men zal dan bij de glazuurimitatie meer weerstand voelen dan bij het oorspronkelijke glazuur. Hiermee kan echter een kras worden veroorzaakt in de restauratie ( net zoals dit bij de lak van een auto zou gebeuren) , maar als de naald in een schuine stand over het oppervlak bewogen wordt met matige druk, dan kan dit worden beperkt. De eigenaar van het object moet uiteraard wel eerst om toestemming worden gevraagd !

• Contact met oplosmiddelen of met een grote hoeveelheid water kunnen schade toebrengen aan de lak waar de glazuurimitatie van is gemaakt, mede omdat ernaar wordt gestreefd om niet het hele object te lakken en om geen dikkere laag lak te gebruiken dat nodig is om de schade te bedekken. Vandaar dat een onzichtbare restauratie alleen geschikt is voor sier-objecten. Een gerestaureerd object moet worden behandeld als een gelakt voorwerp.

Moet er worden vermeld dat het object is gerestaureerd als het wordt verkocht ? Ja, want een onzichtbaar gerestaureerd object is een object met schade die je met het blote oog bij gemiddeld kijkgedrag niet ziet omdat de schade is bedekt.  Een gaaf object is een object zonder schade.  Een mooi gerestaureerd object is dus niet hetzelfde als een gaaf object. Een mooi gerestaureerd object is natuurlijk wèl veel aantrekkelijker om te kopen en makkelijker te verkopen dan een object dat er gehavend uitziet,  omdat de meeste mensen niet houden van de aanblik van kapotte spullen. Bovendien, als de koper het object achteraf zelf naar een restaurator moet brengen, dan weet hij\zij niet voor welke kosten hij\zij komt te staan. Deze onzekerheid kan een koper doen afhaken, of de koper zal zeer weinig voor het object willen betalen om geen al te groot financieel risico te lopen.

De meest correctie manier om een gerestaureerd object te verkopen is de volgende:

• De verkoper vertelt aan de koper dat het object gerestaureerde schade heeft en wat de aard van deze schade is.

• Bij de prijs wordt rekening gehouden met het feit dat het object schade heeft, ook al is deze met het blote oog niet zichtbaar.

• Het is nòg beter als de verkoper aan de koper ook een foto kan tonen van het object in een toestand van vòòr de restauratie, zodat de koper kan zien wat eraan mankeert.

Kan de schade ook mooi hersteld worden zonder deze te bedekken?  Ja, u kunt in plaats van een onzichtbare restauratie ook kiezen voor een zogenaamde "museumrestauratie",  waarbij de schade netjes en professioneel wordt hersteld zonder deze te bedekken . Doordat er tegenwoordig goede materialen en technieken zijn om de transparantheid en de kleur van porselein en glazuur te benaderen, is de schade na de behandeling vaak weinig opvallend of in ieder geval acceptabel. In principe moet u echter bij een "museumrestauratie" nooit een onzichtbaar resultaat verwachten. Daar staat tegenover dat de kosten lager zijn, en dat er nooit misverstanden kunnen zijn over wat er precies aan het object mankeert. Over de "museumrestauratie" kunt u alles lezen op de pagina  Restauratie van porselein en aardewerk.